Twoje dziecko może mieć chore serce, a Ty nawet o tym nie wiesz. To nie jest choroba tylko starszych osób
Choć zaburzenia rytmu serca kojarzą się z osobami dorosłymi, nierzadko narażonymi na stresujący tryb życia, w rzeczywistości mogą dotknąć każdego człowieka, niezależnie od wieku. Również tych najmłodszych pacjentów.
Arytmie u dzieci diagnozowane są coraz częściej – m.in. dzięki coraz lepszej diagnostyce. Niestety, często nie wiadomo, co jest pierwotną przyczyną tych zaburzeń, bo mogą one występować nawet u dzieci z prawidłową anatomią i funkcją serca.
Czym jest arytmia?
Nasze serce działa jak naturalna pompa, a jego rytm kontrolowany jest przez impulsy elektryczne. Serce ma własny „generator prądu”, czyli węzeł zatokowo-przedsionkowy (SA). Znajduje się on w prawym przedsionku i powinien regularnie wysyłać impulsy elektryczne (około 60–100 razy na minutę u dorosłych, a u dzieci nawet do 160 uderzeń na minutę). To właśnie ten węzeł decyduje o rytmie serca, czyli o tym, jak szybko się ono kurczy i rozkurcza, i często dlatego nazywany jest naturalnym rozrusznikiem.
Gdy coś w tym mechanizmie szwankuje, mówimy o zaburzenia rytmu serca, czyli arytmiach. Są to właśnie choroby, w których występują nieprawidłowości w częstości lub regularności bicia serca. Czasem arytmie są łagodne, objawiają się okazjonalnym kołataniem serca, trzepotaniem lub nierównym biciem, ale mogą też być bardzo uciążliwe, a nawet zagrażające życiu. Występują zarówno u dorosłych, jak i u dzieci.
Poczytaj także: Pole elektryczne w leczeniu arytmii serca. Pionierski zabieg w Poznaniu
Czytaj więcej:
Rodzaje arytmii u dzieci
Jest wiele rodzajów arytmii. Serce może bić zbyt wolno i taką arytmię nazywamy bradykardią lub bradyarytmią, albo zbyt szybko – jest to tachykardia lub tachyarytmia. Mogą też występować dodatkowe skurcze lub może czasem zabraknąć niektórych skurczy (skurcze „wypadają”). U dzieci mogą występować, m.in.:
- przedwczesne skurcze przedsionkowe – dodatkowe skurcze pochodzące z przedsionków serca. Często są łagodne i nie wymagają leczenia,
- częstoskurcz nadkomorowy – szybki rytm serca pochodzący z obszarów powyżej komór. Może powodować kołatanie serca, zawroty głowy czy duszność,
- migotanie przedsionków – nieregularne i szybkie skurcze przedsionków, które mogą prowadzić do zmniejszenia efektywności pompowania krwi,
- częstoskurcz komorowy – szybkie skurcze komór serca, które mogą być groźne i wymagają natychmiastowej interwencji,
- bloki przedsionkowo-komorowe – zaburzenia przewodzenia impulsów między przedsionkami a komorami, prowadzące do wolniejszego rytmu serca.
W Polsce rośnie liczba dzieci z arytmią, m.in. dzięki temu, że mamy coraz lepszą diagnostykę.
„Wiemy, że dzieci i młodzieży z zaburzeniami rytmu serca jest coraz więcej – zarówno w Polsce, jak i na świecie. W Polsce, niestety, nie mamy dobrych rejestrów, które pozwoliłyby rzetelnie epidemiologicznie oszacować tę grupę, ale możemy opierać się na danych europejskich, z których wynika, że rocznie wśród dzieci i młodzieży rozpoznaje się około pięciu tysięcy nowych pacjentów z arytmią" – mówi prof. Katarzyna Bieganowska, kierownik Pracowni Elektrofizjologii Klinicznej w Instytucie "Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka" w Warszawie w komunikacie PAP.
Najczęstsza objawowa arytmia u dzieci to częstoskurcz. "U dzieci częstotliwość rytmu w czasie częstoskurczu jest znacznie wyższa niż u dorosłych. Niemowlę czy noworodek z częstoskurczem zwykle ma rytm serca powyżej 250 uderzeń na minutę, niejednokrotnie przekracza 300 uderzeń na minutę. Takie rytmy u dorosłych zdarzają się sporadycznie" – wyjaśnia specjalistka.
Być może zainteresuje Cię również ten artykuł: Jak rozpoznać migotanie przedsionków? Te objawy zapamiętaj, zwiększają ryzyko udaru mózgu
Przyczyny zaburzeń rytmu serca u dzieci
Arytmia u dzieci może występować z wielu powodów. Przyczyny to np.:
- wrodzone wady serca,
- zapalenie mięśnia sercowego,
- guzy serca,
- infekcje,
- choroby o charakterze nerwowo-mięśniowym;
U dzieci często niestety trudno jest rozpoznać pierwotną przyczynę zaburzeń rytmu serca. Arytmia może pojawić się nawet u pacjentów, u których anatomia i funkcja serca były, jak dotąd, prawidłowe. Na szczęście, dzięki zaawansowanej diagnostyce, wady serca można wykryć u dzieci już na bardzo wczesnym etapie:
„Dziś już w okresie życia płodowego dzieci mają zdecydowanie częściej niż przed laty wykonywane badania ultrasonograficzne i echokardiograficzne, w czasie których stwierdza się niemiarowy rytm serca płodu. Niektóre płody wymagają leczenia już w tym okresie – leki antyarytmiczne podaje się matce" – mówi profesor.
Arytmię może „wysłuchać” u dziecka już lekarz pediatra. Często zdarza się to podczas wizyty bilansowej, przed szczepieniem czy przed kwalifikacją do uprawiania sportu, bo wtedy zawsze dziecku wykonuje się badanie EKG.
Chcesz wiedzieć więcej o dziecięcych chorobach? Choroby reumatyczne u dzieci. Te objawy powinny zwrocić uwagę każdego rodzica
Objawy zaburzeń rytmu serca u dzieci
Łagodna arytmia może nie dawać żadnych objawów. Lekarz może ją zauważyć, mierząc puls lub słuchając serca. Jeśli wystąpią objawy, mogą to być:
- kołatanie serca,
- zawroty głowy,
- omdlenia,
- duszności,
- męczliwość,
- dyskomfort w klatce piersiowej,
- u niemowląt objawy mogą obejmować problemy z karmieniem, drażliwość czy słaby przyrost masy ciała;
Arytmia – rozpoznanie i leczenie
Rozpoznanie arytmii u dzieci opiera się na badaniach EKG, Holter EKG (czyli 24-godzinne monitorowanie rytmu serca w codziennych warunkach), próbie wysiłkowej, oraz badaniach obrazowych jak: echokardiografia, rezonans magnetyczny czy tomografia komputerowa.
Leczenie arytmii zależy natomiast od rodzaju i nasilenia zaburzenia oraz objawów klinicznych. Wybór metody dostosowany jest zawsze indywidualnie. Opcje terapeutyczne obejmują np.:
- farmakoterapię – czyli leki antyarytmiczne – zwykle u najmłodszych pacjentów, do 5 r. ż.,
- kardiowersję elektryczną – zastosowanie kontrolowanego wstrząsu elektrycznego,
- ablację przezskórną – zabieg polegający na zniszczeniu ognisk arytmii za pomocą energii cieplnej,
- implantację urządzeń – wszczepienie rozrusznika serca lub kardiowertera-defibrylatora w przypadku ciężkich zaburzeń rytmu.
"U dzieci starszych z nawracającymi napadami częstoskurczu najskuteczniejszą metodą leczenia jest obecnie ablacja prądem o częstotliwości radiowej lub krioablacja. Takie leczenie jest dostępne w trzech ośrodkach pediatrycznych: w Warszawskim Uniwersytecie Medycznym, w Klinice Kardiologii Instytutu "Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka" i Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu oraz kilku ośrodkach (Gdańsk, Łódź, Kraków, Rzeszów, Zabrze), które zwykle zajmują się pacjentami dorosłymi, ale również wykonują ablacje u dzieci" – mówi prof. Katarzyna Bieganowska.
Źródła: mp.pl, PAP, podyplomie.pl, sercedziecka.pl
