Ta choroba zębów to plaga wśród polskich dzieci! Jej skutki mogą być groźne
Dane Narodowego Funduszu Zdrowia nie napawają optymizmem: próchnica występuje u niemal wszystkich dzieci między 6 a 7 rokiem życia i mierzy się z nią aż 90% polskich dwunastolatków. Z czego wynika tak słaby stan zębów naszych dzieci i dlaczego powinno nas to martwić?
W porównaniu z innymi krajami europejskimi stan zdrowia jamy ustnej polskich dzieci jest niepokojący. Według badań opublikowanych w 2016 roku frekwencja próchnicy wśród dzieci 6-letnich wynosiła w Polsce 86,9%, podczas gdy na Łotwie 55,4%, w Danii 25%, a we Francji 22,2%. Nowsze statystyki NFZ pokazują, że zachorowalność na próchnicę w kraju wzrasta.
Czym jest i jak powstaje próchnica?
Próchnica zębów to choroba infekcyjna tkanek zęba, która polega na ich odwapnieniu i rozpadzie. Próchnica powstaje w wyniku działania bakterii, które metabolizują cukry obecne w pożywieniu. Proces ten można opisać w kilku etapach:
- Nagromadzenie płytki nazębnej: na powierzchni zębów gromadzą się resztki jedzenia, ślina i bakterie, tworząc tzw. płytkę nazębną. Główne bakterie odpowiedzialne za próchnicę to Streptococcus mutans i Lactobacillus.
- Metabolizm cukrów przez bakterie: bakterie w płytce nazębnej rozkładają cukry na kwasy organiczne (np. kwas mlekowy).
- Demineralizacja szkliwa: kwasy obniżają pH w jamie ustnej, co prowadzi do rozpuszczania minerałów w szkliwie (głównie wapnia i fosforu). Kiedy szkliwo jest osłabione, bakterie wnikają głębiej, atakując zębinę i miazgę zęba.
- Rozwój ubytku: nieleczona demineralizacja prowadzi do powstania widocznego ubytku w zębie. W zaawansowanym stadium próchnica może powodować ból, stany zapalne i infekcje.
Przyczyny próchnicy
Główną przyczyną rozwoju próchnicy zarówno u dzieci, jak i u dorosłych, jest nieprawidłowa higiena jamy ustnej. Do odkładania płytki nazębnej dochodzi w sytuacji, gdy myjemy zęby zbyt rzadko albo niedokładnie.
Kolejnym czynnikiem wpływającym szkodliwie na szkliwo jest nieodpowiednia dieta bogata w cukry, będące główną pożywką dla bakterii. Częste jedzenie słodyczy i picie słodzonych napojów sprzyjają rozwojowi próchnicy. Niezdrowe dla zębów jest także podjadanie między posiłkami i zapominanie o płukaniu ust po jedzeniu.
Warto zaznaczyć, że próchnica jest chorobą zakaźną. Oznacza to, że może przenosić się z człowieka na człowieka ze śliną np. przy używaniu tych samych sztućców. Szczególnie narażone na próchnicę są osoby, które wydzielają za mało śliny, do czego może dojść podczas odwodnienia lub w wyniku przyjmowania niektórych leków. Czynnikiem zwiększającym ryzyko rozwoju choroby jest też niedobór fluoru.
Konsekwencje nieleczonej próchnicy u najmłodszych
Znaczny odsetek dzieci zmagających się z próchnicą to przede wszystkim wynik braku wiedzy dorosłych. Wśród wielu rodziców wciąż panuje przekonanie, że o mleczne zęby nie trzeba dbać, skoro i tak wypadną. Nic bardziej mylnego. Nieleczona próchnica wiąże się z przykrymi konsekwencjami.
Pierwszym problemem, którego wszyscy wolelibyśmy zaoszczędzić naszym dzieciom, jest dotkliwy ból zębów wywołany ubytkami. Nierzadko jest on wynikiem poważnej infekcji, która może przerodzić się w ropień; leczenie w takich przypadkach wymaga przedwczesnego wyrwania zęba, co utrudnia jedzenie i mówienie, może też skutkować rozwojem wady zgryzu. Infekcje zębów mogą przyczyniać się do rozwoju rozmaitych chorób serca, nerek oraz trzustki.
Nieleczona próchnica daje nieprzyjemne objawy jeszcze zanim pojawi się ból. Może być przyczyną nieświeżego oddechu, który utrudnia dzieciom kontakty towarzyskie, co przekłada się negatywnie na rozwój umiejętności społecznych malców.
Jak zapobiegać próchnicy u dzieci?
Najważniejsza jest konsekwencja w szczotkowaniu, które należy zacząć już od pierwszego ząbka – od razu dwa razy dziennie, rano i przed snem, używając odpowiedniej pasty z fluorem dla dzieci. Bardzo ważna dla rozwoju zdrowych, mocnych zębów jest fluoryzacja, dlatego należy skonsultować z dentystą dodatkowe zabiegi.
Gabinet stomatologa należy odwiedzać z dzieckiem minimum raz na 6 miesięcy – dzięki temu uda się szybko rozpoznać pierwsze objawy próchnicy i szybko rozpocząć leczenie. Pierwsza wizyta w gabinecie stomatologicznym powinna odbyć się jeszcze przed ukończeniem przez malucha 1. roku życia.
Szalenie istotna dla zdrowych zębów dziecka jest dieta. Powinna być bogata w błonnik i białko oraz niesłodzone produkty mleczne, będące źródłem wapnia i fosforu niezbędnych do odbudowy szkliwa. Warto ograniczyć lub całkowicie wyeliminować słodycze i zrezygnować ze słodzonych napojów, zwłaszcza gazowanych. Kwaśne produkty, w tym soki owocowe, należy podawać wyłącznie w trakcie posiłków, co umożliwi ślinie neutralizację kwasów i odbudowę szkliwa. Warto też zadbać o różnorodność konsystencji pokarmów, wprowadzając jedzenie wymagające gryzienia i żucia.
Próchnica powstaje w wyniku interakcji między bakteriami jamy ustnej, dietą bogatą w cukry i niedostateczną higieną. Regularna profilaktyka, w tym systematyczne szczotkowanie zębów i zdrowa dieta, odgrywa kluczową rolę w zapobieganiu tej chorobie.
Czytaj także:
Ząbkowanie niemowląt – rozpoczęcie, charakterystyczne objawy
U 15 proc. dzieci wykryto to zaburzenie. Rzecznik Praw Dziecka apeluje o badania
Ten problem u większości chłopców rozwiąże się sam. Nie trzeba interweniować
