Ząbkowanie niemowląt – rozpoczęcie, charakterystyczne objawy
Ząbkowanie to nic innego jak proces wyrzynania się lub przebijania się pierwszych zębów u niemowlaka. To szczególny moment, na który rodzice czekają z niecierpliwością. Ząbki służą nie tylko szerokiemu uśmiechowi, ale również pełnią ważną funkcję w przyjmowaniu pokarmu i w komunikacji z drugim człowiekiem. Bez nich niemożliwym byłoby gryzienie, przeżuwanie przekąsek oraz poprawne wypowiadanie i akcentowanie głosek. Proces ząbkowania u każdego dziecka przebiega w inny sposób, w związku z czym towarzyszą mu inne objawy. Jeżeli pierwsze zęby pojawiły się u rodziców w okolicy pierwszych urodzin, to nie ma co liczyć, że u ich pociechy nastąpi to wcześniej.
Kiedy rozpoczyna się ząbkowanie?
Statystycznie pierwszy ząb u niemowlaka pojawia się około szóstego miesiąca życia, jednakże nie ma co wpadać w panikę, gdy ten proces nastąpi wcześniej lub później. U niektórych dzieci ząbki wyrzynają się już w drugim miesiącu życia, zaś u innych mogą pojawić się przy okazji pierwszych urodzin. Ząbkowanie jest procesem indywidualnym, który u każdego dziecka będzie zachodził w innym terminie, aczkolwiek w sytuacji, gdy pierwsze ząbki nie pojawią się pomiędzy trzecim a czternastym miesiącem życia, warto skonsultować się ze stomatologiem dziecięcym, ponieważ może to oznaczać, że maluszek cierpi na niedobór wapnia oraz witaminy D3. Okres ząbkowania przeważnie trwa do 31. miesiąca życia. Często zdarza się, że pierwsze objawy ząbkowania uzewnętrzniają się na miesiąc, a czasami nawet na dwa miesiące przed pojawianiem się pierwszego ząbka. Jest to jak najbardziej naturalna sytuacja, która nie powinna niepokoić rodziców. Najczęściej ząbkowanie pojawia się stopniowo, zgodnie z zasadą, że po pojawieniu się pierwszego zęba co cztery miesiące będą pojawiać się kolejne cztery. Jednakże niekiedy zdarzają się sytuacje, że ząbkowanie zachodzi gwałtownie i wszystkie zęby rosną w tym samym czasie lub zdecydowana ich większość wychodzi w krótkim odstępie czasu. Niestety takim przypadkom przeważnie towarzyszy ogromny ból. Jako pierwsze najczęściej pojawiają się dolne bądź górne jedynki, następnie rozwijają się dolne i górne dwójki, potem czwórki, trójki i na końcu piątki. Aczkolwiek u każdego niemowlaka ta kolejność może zostać lekko zmodyfikowana. Pierwsze ząbki to oczywiście zęby mleczne, znane również jako pierwotne, które z czasem zostają zastąpione zębami stałymi.
Jakie są charakterystyczne objawy ząbkowania u niemowląt?
Na początku dziecko zaczyna intensywnie ślinić się i wkładać do buzi dostępne pod ręką przedmioty, a więc będą to zarówno jego paluszki, jak i gryzaki czy zabawki. W ten sposób maluszek chce złagodzić towarzyszący mu w tej sytuacji ból. Gryzienie działa w tym przypadku uspokajająco. Jednakże gdy rodzice zajrzą do buzi maluszka dostrzegą liczne zaczerwienienia i opuchnięcia, które mogą towarzyszyć maluchowi przez cały okres wyrzynania się zębów. Ból można złagodzić podając niemowlakowi schłodzony, wypełniony zimną wodą gryzak. Jednakże należy pamiętać, że nie można go chłodzić w zamrażarce, gdyż maluszek może odmrozić sobie rączkę. Dziecku można również podać schłodzony uprzednio w lodówce, twardszy niż zwykle smoczek, który poprzez delikatny masaż ukoi ból.
W czasie ząbkowania niemowlak jest przeważnie rozdrażniony i marudny, często płacze i nie ma ochoty ani na zabawę ani na przyjmowanie pokarmu, a także ma problem z przespaniem nocy, ponieważ ból nie daje mu spać. Niestety dolegliwości bólowe znikają przeważnie po wyrośnięciu całego zęba, więc ten proces może trwać nieco dłużej.
W tym czasie maluch niechętnie będzie przyjmował pokarm, często może pojawiać się ulewanie, a niekiedy nawet wymioty. Ssanie pokarmu może powodować dodatkowy ból wyrzynających się zębów, dlatego przed przystąpieniem do karmienia można posmarować je żelem z dodatkiem rumianku lub szałwii, które działają łagodząco lub jeżeli maluszek będzie bardzo rozdrażniony – żelem, zawierającym w składzie środek znieczulający, jednakże taki preparat należy stosować w razie konieczności. Jeszcze innym rozwiązaniem jest podanie dziecku pokarmu na schłodzonej łyżce, która nie będzie podrażniać wyżynających się ząbków. W tym czasie można zdecydować się także na podanie maluszkowi twardszych produktów, jak marchewka czy jabłko, jednakże cały czas trzeba czuwać przy niemowlaku, aby nie zadławił się pokarmem. W tej sytuacji warto również zakładać maluchowi śliniaczek, który będzie chronił jego ubranko. Dodatkowo rodzice na bieżąco powinni osuszać buzię maluszka, gdyż skóra w tym miejscu jest bardzo delikatna, a zatem często w łatwy sposób może dochodzić do podrażnień. Chcąc ulżyć dziecku można delikatnie smarować okolice brody delikatnym i głęboko nawilżającym kremem. Ząbkowaniu może towarzyszyć niewielka wysypka, pojawiająca się wokół ust, brody, szyi, a niekiedy również pleców i brzuszka.
W czasie wyrzynania ząbków maluch często będzie pocierał policzki lub oczka, dając rodzicom sygnał, że w tym miejscu dzieje się coś niedobrego. Przeważnie w trakcie ostrego bólu zaczyna on promieniować na uszy malucha, przez co zaczyna je kurczowo łapać i ciągnąć.
Niekiedy rośnięciu ząbków może towarzyszyć podwyższona temperatura ciała. Jeżeli stan gorączkowy udaje zbić się odpowiednimi lekami z paracetamolem, to nie ma powodu do niepokoju, aczkolwiek jeżeli stan maluszka nie będzie zmieniał się, to należy skontaktować się z pediatrą, gdyż może to być oznaką przeziębienia bądź rozwijającej się infekcji wirusowej, zwłaszcza gdy gorączce towarzyszy katar lub kaszel. W niektórych przypadkach maluszkowi może towarzyszyć biegunka. Jeśli pojawia się sporadycznie, to nie stanowi zagrożenia dla dziecka, jednakże gdyby sytuacja powtarzała się, to również należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym, ponieważ może to świadczyć o złej diecie niemowlaka.
Kiedy pojawi się pierwszy ząbek warto zadbać o jego higienę. W tym celu należy przemyć go czystym palcem lub silikonową/gumową szczoteczką.
