Dziecko po czterdziestce? Wady i zalety późnego macierzyństwa

Z wiekiem płodność spada

Płodność kobiety naturalnie spada wraz z wiekiem, co wynika ze zmian w jajnikach i jakości komórek jajowych.

Największa szansa na zajście w ciążę przypada na wiek 20-29 lat . W tym czasie kobieta ma około 25-30% szans na zajście w ciążę w każdym cyklu owulacyjnym, a ryzyko poronienia jest stosunkowo niskie.

Już po 30. roku życia płodność zaczyna się zmniejszać . Po 35. roku życia spadek staje się bardziej wyraźny – szansa na zajście w ciążę wynosi 15-20% na cykl, a ryzyko poronienia rośnie do około 20%.

Po 40. roku życia płodność gwałtownie maleje . Szansa na zajście w ciążę w naturalny sposób wynosi około 5% na cykl, a ryzyko poronienia wzrasta do ponad 50%. Wzrasta także ryzyko powikłań, takich jak nadciśnienie ciążowe, cukrzyca ciążowa czy wady genetyczne płodu (np. zespół Downa).

Około 45-50. roku życia zajście w ciążę w sposób naturalny jest już niezwykle trudne , a po menopauzie (średnio ok. 50-52 lata) staje się niemożliwe. Przeczytaj: Kobieta urodziła dziecko w wieku 70 lat dzięki metodzie in vitro

Mimo spadku płodności wraz z wiekiem nowoczesna medycyna (np. in vitro czy mrożenie komórek jajowych) daje kobietom więcej możliwości na późniejsze macierzyństwo.

Ryzyka późnej ciąży

Dostępne badania sugerują, że u kobiet w wieku 30 i 40 lat spada nie tylko naturalna płodność, ale też szansa na powodzenie technik wspomaganego rozrodu – wyjątkiem jest dawstwo komórek jajowych. Z tego powodu kobiety starające się o dziecko powyżej 35. roku życia powinny poddawać się badaniom w kierunku niepłodności po 6 miesiącach starań o poczęcie .

W przypadku obniżonej rezerwy jajnikowej najlepszą metodą leczenia niepłodności jest dawstwo komórek jajowych . Zapłodnienie in vitro w takich przypadkach okazuje się najskuteczniejszą metodą leczenia. Przeczytaj: Prowadzenie ciąży za darmo? Zdziwisz się, jak wiele badań przysługuje ci na NFZ

Wraz z wiekiem matki niestety wzrasta ryzyko poronień oraz nieprawidłowości chromosomalnych u dziecka . Dlatego późniejszym ciążom powinny towarzyszyć odpowiednie badania prenatalne . Ważne jest także, by kobiety planujące ciąże po 40. roku życia korzystały ze specjalistycznego doradztwa w zakresie profilaktyki zdrowotnej oraz badań w kierunku schorzeń takich jak nadciśnienie i cukrzyca.

Co ciekawe również zaawansowany wiek ojca może wiązać się z wyższym ryzykiem poronień i zwiększoną częstotliwością występowania niektórych chorób genetycznych, autyzmu i schizofrenii u dziecka.

Zalety późniejszego macierzyństwa

Choć późniejsze macierzyństwo wiąże się z pewnymi wyzwaniami zdrowotnymi, ma również wiele zalet.

Z badań przeprowadzonych przez fińskich naukowców wynika, że starsze matki są zazwyczaj lepiej wykształcone, co może wiązać się z lepszą sytuacją materialną i stabilnością życiową . Wyższy poziom wykształcenia przekłada się często na większą świadomość zdrowotną i dostęp do lepszej opieki medycznej , co pozytywnie wpływa na wychowanie dziecka.

Dodatkowo kobiety decydujące się na późniejsze macierzyństwo zazwyczaj planują swoje rodziny bardziej świadomie, co może skutkować większą gotowością emocjonalną i lepszym przygotowaniem do roli rodzica . Mimo że w tej grupie częściej występują komplikacje okołoporodowe, większość starszych matek rodzi zdrowe dzieci , co sugeruje, że odpowiednia opieka medyczna jest w stanie zminimalizować ryzyko.

Przeczytaj: Badania, które trzeba wykonać w ciąży. Wszystko, co powinna wiedzieć przyszła mama

Szansa dla demografii?

Późne macierzyństwo może być zarówno szansą, jak i wyzwaniem dla demografii. Z jednej strony, kobiety, które decydują się na dzieci w późniejszym wieku, często mają lepszą sytuację materialną i stabilniejsze warunki do wychowywania potomstwa .

W krajach, w których odroczone urodzenia pojawiają się u kobiet zwłaszcza w wieku 30-39 lat, współczynnik dzietności jest wyższy (średnia liczba urodzeń przypadająca na kobietę w wieku 15-49 lat)

– mówi prof. Irena E. Kotowska w rozmowie z dziennikarzem portalu OKO.press.

W krajach, gdzie rodzicielstwo po 30. roku życia staje się normą, współczynnik dzietności jest często wyższy, ponieważ kobiety, które opóźniają pierwsze urodzenie, nierzadko decydują się na kolejne dzieci w przyszłości .

Z drugiej strony, zbyt późne macierzyństwo wiąże się z wyzwaniami zdrowotnymi i biologicznymi . Wraz z wiekiem rośnie ryzyko komplikacji w czasie ciąży i porodu, co może wpływać na liczbę urodzeń. Przeczytaj: Chwyt Credego i manewr Kristellera – o tym warto wiedzieć przed porodem

Ponadto, jeśli coraz więcej kobiet odkłada macierzyństwo na później, część z nich może nie zdążyć zdecydować się na kolejne dziecko, co w skali kraju może prowadzić do spadku dzietności. Kluczowym czynnikiem jest więc odpowiednia polityka prorodzinna , która ułatwi godzenie życia zawodowego z rodzinnym i stworzy warunki sprzyjające posiadaniu większej liczby dzieci, niezależnie od wieku matki.

Kraje, w których polityka prorodzinna wspiera godzenie pracy zawodowej z rodzicielstwem, mogą obserwować wzrost liczby urodzeń wśród kobiet po 30. roku życia. Stabilna sytuacja życiowa, dostęp do żłobków i elastyczne formy zatrudnienia sprzyjają decyzji o większej liczbie dzieci . Późniejsze macierzyństwo może zatem stanowić istotny czynnik stabilizujący demografię, zwłaszcza w społeczeństwach o malejącej liczbie urodzeń.

Źródła:
American Society for Reproductive Medicine. "Age and Fertility: A Guide for Patients." ASRM Patient Fact Sheet, 2012.
Kimberly Liu, Allison Case; REPRODUCTIVE ENDOCRINOLOGY AND INFERTILITY COMMITTEE. Advanced reproductive age and fertility. J Obstet Gynaecol Can. 2011 Nov;33(11):1165-1175. doi: 10.1016/S1701-2163(16)35087-3.
E Hemminki, M Gissler. Births by younger and older mothers in a population with late and regulated childbearing: Finland 1991. Acta Obstet Gynecol Scand. 1996 Jan;75(1):19-27. doi: 10.3109/00016349609033278.
https://oko.press/kobiety-rodza-czesciej-po-30-stce-ale-nie-w-polsce [dostęp: 07. 03. 2025]