Co roku 40 tys. kobiet roni ciążę. O ich stracie nikt nie pamięta
15 października to Dzień Dziecka Utraconego. Tego dnia w wielu domach panuje smutek. Każdego roku w Polsce około 40 tys. kobiet traci ciąże, a 1700 rodzi martwe dziecko. Oznacza to, że blisko 15 proc. wszystkich ciąż nie ma szczęśliwego zakończenia.
W tym szczególnym dniu pochylamy się nad prawami, które przysługują mamie po stracie. Bo kiedy serce pęka na milion kawałków, warto pamiętać, że w prawie przewidziany jest okres rekonwalescencji po tym traumatycznym doświadczeniu. O to, jakie prawa nam przysługują po poronieniu i urodzeniu martwego zapytałyśmy Justynę Faszcza, prawniczkę z Fundacji na Rzecz Kobiet i Planowania Rodziny FEDERA.
Zasiłek i urlop po poronieniu i urodzeniu martwego dziecka
Strata dziecka to jedno z najbardziej traumatycznych doświadczeń w życiu człowieka. Żal, smutek, pytania, które kłębią się w głowie, czy mogło być inaczej? Czy można było utrzymać ciążę? I najgorsze: co teraz.
Marta Lewandowska, Portal Parentingowy: Co przysługuje kobiecie po poronieniu?
Justyna Faszcza, prawniczka FEDERA: Zgodnie z art. 1801 § 1 Kodeksu pracy: "w razie urodzenia martwego dziecka lub zgonu dziecka przed upływem 8 tygodni życia, pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze 8 tygodni po porodzie, nie krócej jednak niż przez okres 7 dni od dnia zgonu”.
Aby uzyskać urlop macierzyński w wymiarze 8 tygodni, należy przedstawić u pracodawcy stosowny wniosek o urlop oraz akt urodzenia z adnotacją o martwym urodzeniu. Wskazany akt urodzenia z adnotacją jest wydawany na podstawie karty martwego urodzenia, sporządzanej przez szpital. Niektóre szpitale same przekazują kartę martwego urodzenia do Urzędu. Jeśli szpital tego nie zrobi, należy dostarczyć kartę i dokonać zgłoszenia w USC w terminie 3 dni od jej sporządzenia.
Czy istnieje granica wieku ciąży, od której przysługuje kobiecie urlop macierzyński po poronieniu?
Prawo o aktach stanu cywilnego nie różnicuje możliwości uzyskania karty martwego urodzenia od wieku ciąży . Jednocześnie, w praktyce zdarzają się problemy z uzyskaniem karty martwego urodzenia przed 22. tygodniem ciąży. Chodzi o treść Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 9 listopada 2015 r. w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania.
W Załączniku nr 1 wprowadza rozróżnienie między urodzeniem żywym, martwym („całkowite wydalenie lub wydobycie z ustroju matki płodu, o ile nastąpiło po upływie 22. tygodnia ciąży, który po takim wydaleniu lub wydobyciu nie oddycha ani nie wykazuje żadnego innego znaku życia, jak czynność serca, tętnienie pępowiny lub wyraźne skurcze mięśni zależnych od woli”) i poronieniem („wydalenie lub wydobycie z ustroju matki płodu, który nie oddycha ani nie wykazuje żadnego innego znaku życia, jak czynność serca, tętnienie pępowiny lub wyraźne skurcze mięśni zależnych od woli, o ile nastąpiło to przed upływem 22. tygodnia ciąży”).
Pochówek martwego płodu
Czy w takiej sytuacji kobieta może walczyć o wspomnianą kartę urodzenia martwego płodu?
W przypadku odmowy wydania karty martwego urodzenia, gdy szpital powołuje się na to, że zdarzenie nastąpiło za wcześnie (przed 22. tygodniem ciąży), osoba może wskazać, że prawo o aktach stanu cywilnego, które reguluje kwestię związane z wydaniem karty martwego urodzenia oraz aktu urodzenia z adnotacją o martwym urodzeniu, nie wprowadza rozróżnienia postępowania ze względu na wiek ciąży.
Ponadto wskazane powyżej rozporządzenie odnosi się do kwestii prowadzenia dokumentacji medycznej – czyli do kwestii technicznych, jest także aktem o niższej randze prawnej niż ustawa.
Czy rodzice muszą zająć się pochówkiem dziecka w przypadku ronienia w szpitalu?
Prawa do pochówku można się zrzec. W przypadku rezygnacji z pochówku szpital może zlecić spopielenie lub zlecić pochówek gminie. W takiej sytuacji nie ma natomiast obowiązku informowania rodziców, gdzie jest grób.
Jeśli matka zdecyduje się na pochówek, jakich formalności trzeba dopełnić, żeby móc to zrobić? Jak przebiega proces określania płci dziecka we wczesnej ciąży? Czy kobieta musi pokryć koszt badań?
Określenie płci jest konieczne do sporządzenia karty martwego urodzenia, która to karta jest podstawą do uzyskania z USC aktu urodzenia z adnotacją o martwym urodzeniu. Ten dokument jest natomiast potrzebny do uzyskania zasiłku pogrzebowego (oraz zasiłku macierzyńskiego) . Jeśli płeć nie została określona (co zdarza się szczególnie przy wczesnych ciążach), można wykonać stosowne badanie na koszt pacjentki.
Formalności związane z organizacją pochówku zależą od tego, czy osoba decyduje się na pogrzeb świecki, czy religijny. W tym celu należy przede wszystkim skontaktować się z zakładem pogrzebowym.
Wsparcie psychologiczne
Utrata dziecka to szalenie trudne doświadczenie. Jakie formy wsparcia psychologicznego i prawnego są dostępne? Gdzie można szukać pomocy?
Z Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowe j wynika konieczność umożliwienia osobie w takiej sytuacji skorzystania możliwie szybko z pomocy psychologicznej oraz wsparcie osób bliskich, zgodnie z jej życzeniem. Ponadto należy jej udzielić informacji o możliwości uzyskania dalszej pomocy psychologicznej, miejscach i organizacjach udzielających wsparcia osobom w podobnej sytuacji, a także na temat obowiązującego stanu prawnego.
Osobę, która potrzebuje porady prawnej lub spotyka się z odmową wydania karty martwego urodzenia, zachęcamy do kontaktu z Zespołem Prawnym Fundacji na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny FEDERA: pomocprawna@federa.org.pl, tel. 22 635 93 95. Nie pozostawimy żadnej osoby bez odpowiedzi, udzielamy wsparcia i bezpłatnych porad prawnych. Wsparcie w obszarze opieki okołoporodowej zapewnia także Fundacja Rodzić po Ludzku .
Jak uporać się ze stratą - słowo od redakcji
Kiedy tracisz wyczekiwane dziecko, świat usuwa się spod nóg, drżysz z bólu fizycznego i psychicznego i nie sposób złapać tchu. Masz prawo przeżyć żałobę, niezależnie od tego, czy otoczenie rozumie twój ból, czy próbuje go bagatelizować, ty straciłaś dziecko, nie płód.
Ludzie często nie wiedzą, jak reagować w takiej sytuacji, mówić, nie mówić, współczuć, czy udawać, że nic się nie stało. Jasno powiedz bliskim, jakiego wsparcia w trudnych chwilach potrzebujesz. Nie marginalizuj cierpienia partnera, on także stracił dziecko. Trzyma się, żeby cię wspierać, ale to nie znaczy, że nie cierpi.
Płacz i rozmawiaj z życzliwymi osobami. Szukaj wsparcia psychologa. Utrata dziecka to trauma, którą trzeba przepracować, nikt nie ma prawa oceniać twoich decyzji, czy pochowałaś, czy nie pochowałaś dziecka. Masz prawo przeżyć to po swojemu.
Zobacz także:
To będzie ratunek dla milionów matek. Powstał lek, na który czekały od dawna
"Odmawiam porodu!”. Kobiety walczą o cesarkę na życzenie wszelkimi sposobami
